२ ऑक्टोबर २०२४, Gandhi Jayanti:- अहिंसा आणि भारताच्या स्वातंत्र्याच्या लढ्यात नेतृत्वाचा वारसा देणाऱ्या गांधीजींच्या जयंतीचे यंदाचे म्हणजेच २०२४ चे हे १५५ वे वर्ष. यंदा गांधीजींची १५५ वी जयंती साजरी होणार आहे.
भारतातील राष्ट्रपिता महात्मा गांधी यांची जयंती दरवर्षी २ ऑक्टोबर रोजी साजरी करण्यात येते. २०२४ मध्ये हा महत्त्वपूर्ण दिवस गांधींच्या १५५ व्या Gandhi Jayanti स्मरणार्थ साजरा होणार आहे. याच पार्श्वभूमीवर जाणून घेऊया गांधी जयंतीचा इतिहास आणि या उत्सवाबद्दल.
महात्मा गांधींबद्दल थोडी माहिती
गुजरातमधील पोरबंदर येथे २ ऑक्टोबर १८६९ रोजी गांधीजींचा जन्म झाला. गांधीजींचे पूर्ण नाव मोहनदास करमचंद गांधी (Mohandas Karamchand Gandhi) असे आहे. महात्मा गांधी हे ब्रिटीश राजवटीपासून भारताच्या स्वातंत्र्याच्या लढ्यात एक प्रमुख नेते होते. अहिंसेची बांधिलकी आणि नागरी हक्कांना चालना देण्यासाठी त्यांनी जी भूमिका निभावली त्यासाठी त्यांना “राष्ट्रपिता” म्हणून सन्मानित करून पूजनीय स्थानी मानले जातात. युनिव्हर्सिटी कॉलेज लंडन येथे कायद्याचे शिक्षण घेतलेल्या गांधींनी सुरुवातीला दक्षिण आफ्रिकेत काम केले. जिथे त्यांनी वांशिक भेदभावाविरुद्ध लढा दिला. तिथल्या त्यांच्या अनुभवांनी त्यांच्या अहिंसक प्रतिकाराच्या तत्त्वज्ञानाला आकार दिला, ज्याला सत्याग्रह म्हणून ओळखले जाते. जे भारतीय जनतेला वसाहतवादी राजवटीविरुद्ध एकत्रित करण्यात महत्त्वपूर्ण ठरले.
गांधींच्या दृष्टिकोनाने राजकीय सक्रियतेला आध्यात्मिक तत्त्वांसह एकत्रित केले, स्वावलंबन आणि सांप्रदायिक सौहार्दाचा पुरस्कार केला. सॉल्ट मार्च म्हणजेच मिठाचा सत्याग्रह आणि क्विट इंडिया मूव्हमेंट म्हणजेच भारत छोडो आंदोलन/ चले जाओ आंदोलन यांसारख्या गंभीर चळवळींमध्ये त्यांच्या नेतृत्वामुळे त्यांचा राष्ट्रीय प्रतीक म्हणून दर्जा मजबूत झाला. दुर्दैवाने ३० जानेवारी १९४८ रोजी गांधींची हत्या झाली परंतु शांतता आणि अहिंसेवरील त्यांच्या शिकवणीचा जगभरातील सामाजिक न्यायाच्या चळवळींवर चांगलाच प्रभाव पडला.
Gandhi Jayanti च्या निमित्ताने साजरा केला जाणारा उत्सव
Gandhi Jayanti २ ऑक्टोबर रोजी येते. ही तारीख भारतात राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून घोषित केली जाते. शाळा आणि संस्थांमध्ये प्रार्थना सभा, स्मारक सेवा आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह विविध कार्यक्रमांसह हा दिवस साजरा केला जातो. सर्वात प्रमुख उत्सव दिल्लीतील राज घाट येथे होतो. दिल्लीतील राज घाट येथेच महात्मा गांधींवर अंत्यसंस्कार करण्यात आले होते. राजकीय नेते, मान्यवर आणि नागरिक पुष्पहार अर्पण करून आणि प्रार्थना करून श्रद्धांजली वाहण्यासाठी येथे जमतात.
गांधीजींच्या स्मरणार्थ शाळा, कॉलेज, ऑफिसेस मध्ये गांधीजींना आदरांजली वाहिली जाते. तसेच या उत्सवात प्रार्थना सभा, भक्ती गीते यांचा समावेश आहे ज्यात त्यांचे आवडते “रघुपती राघवा राजा राम” हे भजन गायले जाते. पुरस्कार सादरीकरणे आणि रॅली यांचा देखील यात समावेश करण्यात येतो.
Gandhi Jayanti चा इतिहास
महात्मा गांधींनी अहिंसक प्रतिकाराच्या तत्त्वज्ञानाचा पायंडा पाडला, ज्याला सत्याग्रह म्हणून ओळखले जाते. सत्याग्रह आणि अहिंसा हेच सामाजिक आणि राजकीय बदलाचे एक शक्तिशाली साधन बनले. गांधींच्या शिकवणींनी सत्य, अहिंसा आणि स्वयंशिस्तीच्या महत्त्वावर भर दिला ज्यामुळे केवळ भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीवरच नव्हे तर जगभरातील नागरी हक्क चळवळींवरही प्रभाव पडला.
१५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताला स्वातंत्र्य मिळाल्यावर त्यांच्या प्रयत्नांची पराकाष्ठा झाली. त्यांच्या लढ्याला यश आले पण दुर्दैवाने काही महिन्यांनी ३० जानेवारी १९४८ रोजी गांधींची हत्या झाली. त्यांच्या योगदानाचा आणि आदर्शांचा सन्मान करण्यासाठी, भारत सरकारने १९४८ मध्ये २ ऑक्टोबरला राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून घोषित केले.
भारतात हा दिवस सार्वजनिक सुट्टीचा दिवस असतो आणि संयुक्त राष्ट्रांनी Gandhi Jayanti ला ‘आंतरराष्ट्रीय अहिंसा दिन‘ म्हणून मान्यता दिल्याने आंतरराष्ट्रीय स्तरावर हा दिवस अहिंसा दिन म्हणून साजरा केला जातो.
Gandhi Jayanti चे महत्त्व
गांधी जयंती अनेक उद्देश पूर्ण करते. गांधी जयांती लोकांना शांतता, सहिष्णुता आणि अहिंसा या मूल्यांवर चिंतन करण्यास प्रोत्साहित करते. समाजात सौहार्द वाढवते. याव्यतिरिक्त, हा आंतरराष्ट्रीय अहिंसा दिन म्हणून साजरा केला जातो. गांधी जयंती शांततापूर्ण मार्गाने संघर्ष सोडवण्याचे महत्त्व अधोरेखित करतो.
शाळा आणि संस्था अनेकदा उपक्रम, चर्चा आणि स्पर्धा आयोजित करतात ज्यात गांधींच्या शिकवणींवर लक्ष केंद्रित केले जाते जेणेकरून त्यांचा सत्य आणि अहिंसेचा संदेश तरुण पिढीमध्ये सतत गुंजत राहील.
हा दिवस साजरा करून आपण केवळ त्यांच्या वारशाचा सन्मान करत नाही तर भावी पिढ्यांसाठी अधिक शांततापूर्ण आणि दयाळू जगाचे पालनपोषण करण्यासाठी त्यांनी दृढ केलेल्या मूल्यांचे पालन करण्यासाठी स्वतःला वचनबद्ध करत असतो.
FAQ
गांधी जयंती किती तारखेला आहे?
2 ऑक्टोबर रोजी
महात्मा गांधी यांच्या आईचे नाव काय होते?
पुतळीबाई
गांधींना राष्ट्रपिता का म्हणतात?
भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यातील त्यांच्या योगदानामुळे त्यांना राष्ट्रपिता म्हणून ओळखले जाते.
